محل کنونی شهر سراوان تا پیش از سال ۱۳۰۵ خورشیدی روستایی بوده به نام شستون.

در محلی به نام داورپناه در سراوان، کوهی به نام مهرگان وجود دارد که پیش از اسلام محل انجام مراسم نیایش به اهورامزدا بوده است.. اقوام بزرگ در سراوان : حسین بر، بزرگ زاده، بلوچ زهی، دهواری، جنگی زهی، گمشادزهی، محمدی، نصرت زهی، سپاهی، رییسی، درزاده، ملازهی، سیدزاده، ملک زاده و...

قدیمی‌ترین مسجد مکران تحت عنوان مسجد جامع دزک با قدمت بیش از ۱۰۰۰ سال در این شهر ساخته شده است

بلوچی از زبانهای ایرانی شاخه شمال غربی است.

در زمانهای تاریخی نشانهٔ متکلمان به این زبان را در شمال ایران در ناحیه سمنان و خزر ایران می‌بینیم. بلوچی را به دو گروه اصلی تقسیم می‌توان کرد: شرقی، یا شمال شرقی، و غربی، یا جنوب غربی، عمده بلوچها درسه کشور پاکستان ، ایران و افغانستان در سرزمینی نسبتا وسیع و گرم زندگی می کنند تعدادی ازآنان در ترکمنستان بسرمی برند مجموع قبایل بلوچ جمعیتی بالغ بر ده میلیون نفرتخمین زده می شوند. که بیشتر آنها در دو کشور پاکستان و ایران ساکن اند. اما این رقمها اعتبار قطعی ندارند. بلوچها دراکثرکشورهای جهان سکونت دارند که به دلایل مختلفی از سرزمین خود خارج شده اند. که بخشی ازآنها درکشورهای حوزه خلیج فارس وبرخی درممالک آفریقایی زندگی می کنند. بلوچهای افغانستان اغلب در ولایات هلمند ونیمروزبه سرمی برند. زبان بلوچی شاخه ای از زبان آریایی است.

بَلوچـِستان نام بخش جنوبی و اعظم استان سیستان و بلوچستان ایران و همچنین بزرگ‌ترین استان کشور کنونی پاکستان است که در غرب این کشور واقع شده و به آن بلوچستان پاکستان هم می‌گویند. سرزمینی که اکنون بلوچستان نام دارد به اسم «مکا» مشهور بوده که یونانی‌ها آن را «گدروزیا» نامیدند. در زمان قدیم در سرزمین بلوچستان باتلاق بسیار وجود داشت و «اراینا» در زبان سانسکریت به معنی باتلاق است و برخی معتقدند از ترکیب این دو کلمه با کلمه «مکا» کلمه‌ای پدید آمد که به مرور زمان به «مکران» تبدیل شد. واژهٔ بلوچستان نیز از زمانی اطلاق شد که بلوچ‌ها در آن سکونت کردند.

زبان مردم بلوچ بلوچی است که جزو خانواده زبان‌های ایرانی محسوب می‌گردد، زبان‌های ایرانی نیز یکی از زیر خانواده‌های زبان‌های هند و اروپایی است. این که این زبان متعلق است به خانواده زبان‌های ایرانی است هیچ شک و تردیدی وجود ندارد اما این که سیر تحول آن چگونه بوده‌است، هنوز به روشنی معلوم نیست، یعنی جد بزرگ این زبان ایرانی باستان است اما چطور از ایرانی باستان به بلوچی امروز رسیده‌ایم مشخص نیست. نکته‌ای که باید به آن توجه نمود این است که استان سیستان و بلوچستان ایران، از دو بخش تشکیل شده‌است، سیستان که شامل زابل و بخش‌های اطراف آن است و بلوچستان که زاهدان و سایر بخش‌های جنوبی استان را دربر می‌گیرد. همان طور که ذکر شد زبان مردمان بلوچستان بلوچی است اما زبان مردمان سیستان، زبان فارسی با گویش سیستانی می‌باشد.

توزيع جغرافيايي قوم بلوچ (با رنگ صورتي نشان داده شده‌است)

رقابت دولتهای فرانسه و انگلیس بر سر هندوستان، انگلیسها را برآن داشت تا کنترل بلوچستان را که یکی از معابر دسترسی به هندوستان بود، به دست بگیرد. انگلیسیها برای جدا کردن بلوچستان از ایران اقدامات گسترده‌ای برای شناسایی این سرزمین انجام دادند. از جانب دیگر دولت ایران در تلاش بود تسلط خود را بر این نواحی گسترش دهد. در دوره ناصرالدین شاه، دولت مرکزی تسلط و گسترش نفوذ خود را در بلوچستان و مرزهای شرقی ایران افزایش داد. این حرکات سبب شد تا انگلیس سرحدی برای جلوگیری از پیشروی ایران تعیین نماید. انگلیس بعد از کشیدن خطوط تلگراف، درخواست تعیین حدود متصرفی دولت ایران را در بلوچستان نمود، اما با مخالفت دولت ایران مواجه شد. ناصرالدین شاه که قدرت مقاومت در برابر سیاست انگلیسیها را نداشت، تن به تشکیل کمیسیونهای مرزی مشترک داد. نتیجه کار این کمیسیونهای مرزی، واگذاری بخشهای وسیعی از بلوچستان و تشکیل بخشی از منطقهٔ حایل برای هندوستان بود.

از بلوچستان در کتاب‌های تاریخ به نام مکران یاد می‌شده‌است. بلوچ اسم قوم و ستان به معنی جا و مکان است. در معجم البلدان حدود اربعه ی مکران که در اصطلاح تاریخ جدید بلوچستان نامیده می‌شود چنین نوشته شده است.

"هذه الولایة بین کرمان من غربیها، و سجستان شمالیها و البحر جنوبیا و الهند فی شرقیها

"این ولایت در میان کرمان از جانب غرب و سیستان از جانب شمال و دریا از سمت جنوب و هندوستان از طرف شرق قرار دارد

پس از نفوذ انگلیس‌ها، مورخی دیگر برای تکمیل معجم البلدان دو جلد دیگر (جلد ۹ و جلد ۱۰) را به آن اضافه کرد. او در صفحه ۱۴۵ از جلد دهم حدود بلوچستان را بدین قرار ثبت کرده است:

"بلوچستان سرزمینی از بلاد آسیا است در شمال آن افغانستان، در شرق سند، در جنوب اقیانوس هند، و در غرب بلاد فارس قرار دارند."

صاحبمعجم البلدان می نویسد: "مورخان نوشته اند که مکران را بدین وجه مکران می گویند که در آن مُکران بن فارک بن سام بن نوح، برادر کرمان، رحل اقامت افکند و آن جا را وطن خویش قرار داد. و این واقعه زمانی رخ داد که زبان‌های مختلف در بابل از یکدیگر جدا و مستقل شدند.

در کتاب جغرافیای خلافت مشرقی (صفحه ۴۹۴) تحت عنوان استان مکران نوشته شده است:

"ازعمده‌ترین محصولات کشاورزی مکران شکر بود و یک نوع شکر سفید که عرب‌ها به آن فانیذ می گفتند، در همین جا تهیه و به مقیاس زیاد به ممالک همجوار صادر می شد.

مهم‌ترین مرکز تجاری مکران بندرتیس در ساحل خلیج فارس و پایتخت آن فنزبور و یا پنجگور بود. بنابه گفته مقدسی در قرن چهارم هجری در بنجبور (پنجگور) یک قلعه قدیمی وجود داشت که دور تا دور آن خندق حفر کرده بودند. در چهار طرف شهر نخلستان بود و شهر دارای دو دوازه بود. یکی دروازه ی تیس که به جانب جنوب غربی باز می‌باشد و از آن جاده ای به سوی بندر خلیج فارس، یعنی تیس کشیده شده بود. دیگری دروازه ی طوران که به سمت شمال شرقی گشوده می شد و از آن جاده ای به بلاد طوران منتهی می گشت و مرکز توران قزدار (خضدار) بود. آب شهر به وسیله کانالی تامین می شد.

بلوچ به چندین طایفه تقسیم می‌شوند.

• الگو:ایرانشهر>> ارباب(گفتنی است که طایفه ارباب شامل چندین تیره و فرقه شامل:لشکرزهی-نورزهی-صفایی برزکار( برزکا از تیره ارباب ایرانشهر نزدیگ به نورزهی در قسمتی مرکزی ایرانشهر محله ای به اسم کوشکوک به نام قنات کوشکوک از محله های ارباب نشین ایرانشهر از این فامیل فقط دوبرادر به اسم چراغ وعلی باقی مانده که الان دارای نوه وفرزندانی زیادی اند.)- کلکلی- برهانزهی-سنجرزهی-نایگونی-بامری-بیجارزهی-باشی زهی(امیریان) دامنی<<

بمپور:رودینی-بمپوری-نارویی-زین الدینی-هوت پلنگی-کدخدازهی(ارباب)دینارزهی

• نیکشهر:رئیسی-رئیسی زاده-چاکرزهی-درزاده-بلیده-بلوچ-امیری-بلیده ای-بلوچی
• لاشاری(میرلاشاری-مبارکی-امیری-دانش-بلوچی-رئیسی-زین الدینی-درزاده)
• سرباز(قاسم زايى ملازهی-بلوچی-درازهی-صفرزهی)
• کرد (کُرد-میربلوچزهی-سهرابزهی )
• حسين بر(سپاهی-کرد-شهنوازی-اسمائیل زهی )
• گبول
• قسمتهای شمالی
• بلوچ زهی
• ریگی(حسین بر-ارباب-امراء-شهنوازی)
• جمالزهی
• روديني
• توتازهی
• نهتانی
• ناروئی
• نخودزهی
• الله رسان زهی
• محمودزهی
• عبدل زهی
• گمشادزهی
• براهویی
• شه بخش
• کیانی
• یارمحمد زهی (شهنوازی)
• قسمتهای غربی
• شیهکی
• سابکی
• بامری
• دهانی

همچنین این قوم دارای ۳۸ تیره‌است که مهمترین آنها عبارتند از: تمندانی (تفتان) نتوزهی(میرجاوه لادیز جون آباد)، گنگوزهی(گزو پشت کوه)، حسین بر(گشت سراوان جالق)، میرکازهی(اسکل آباد)، زنگی زهی(سراهی خاش)، بهادرزهی(سازینک)، جری زهی (زاهدان)، میربلوچزهی(نازیل میرآباد)، شنبه زهی، شه کرم زهی می‌باشد. که در مرکزیت خاش و مناطق میر جاوه گوهرکوه میباشند. طایفه شه بخش خود دارای چندین تیره می باشد که معروف ترین آنها عبارتند از: قنبرزهی.اسماعیل زهی.فقیرزهی.داروزهی طایفه (اجباری) در پاکستان و ایران هستند، که اکثریت این طایفه در پاکستان زندگی می کنند و یکی از طوایف پر جمعیت بلوچ به شمار می رود طایفه دیگر طایفه های مینگل ونوشیروانی است که اکثرشان در شهر خاران زندگی می کنند کشانی، این تیره نیز بیشتر در شهر زاهدان یا زابل زندگی می‌کنند و جمعیت بیشتر ان نیز در کشور‌های همسایه از جمله: پاکستان - افغانستان - ترکمنستان و روسیه زندگی می‌کنند

یکی دیگر از طوایف بسیار معروف بلوچ طایفه سنجرانی است سنجرانی ها در پاکستان افغانستان و ایران زندگی می کنند این طایفه با وجود جمعیت کم یکی از قدرتمند ترین طوایف بلوچ در قرن نوزده میلادی بوده است

یکی دیگر از طوایف بسیار معروف بلوچ طایفه جمالزهی خاشی می باشد که15 تیره دارد که مهمترین و پراکنده ترین آن عبارتند از ملازهی، دوست محمدزهی، سهراب زهی، الله رسان زهی ،پنجی زهی، شیرهانزهی، سیدی زهی که اکثرشان در خاش و و پراکنگی فعلی طایفه جمالزهی در خود نهبندان و قسمت چاه آخوند و طبسین، ایرانشهر، زابل (جمال بارز و زهک و ده شادی جمالزهی در میانگین)، سراوان و افغانستان این اطلاعات مربوط به طوایف ساکن بلوچستان شمالی (سرحد) می باشند.

طوایف ساکن بلوچستان جنوبی (مکران): متعاقبا تکمیل خواهد شد

مردم بلوچ یکی از اقوام ایرانی‌تبار ساکن در پاکستان، ایران، و افغانستان هستند. مردم بلوچ به زبان بلوچی سخن می‌گویند، که یکی از زبان‌های شاخه شمال غربی زبان‌های ایرانی است. بیشتر مردم بلوچ، مسلمان اهل سنت هستند.

برخی منابع جمعیت مردم بلوچ را در حدود ۵ میلیون تن برآورد کرده‏اند. که به طور تخمینی ۳ میلیون تن در پاکستان، ۱ میلیون تن در ایران، ۲۰۰هزار تن در افغانستان ۴۱۰ هزار تن در عمان، ۲۲۰ هزار تن در امارات، و سایر آنان در تاجیکستان و ترکمنستان و دیگر کشورها زندگی می‌کنند.  همچنین برخی دیگر از منابع جمعیت بلوچ‏ها را ۱۰ میلیون تن تخمین زده‏اند.